10 tips voor het interviewen van familieleden

Herinneringen, foto’s en documenten bieden onschatbare waarde voor familiegeschiedenis. Het interviewen van familieleden kan je veel leren over eerdere generaties en je meer laten ontdekken over de familiegeschiedenis.

Ondervraag eerst de ouderen in de familie. Zij weten doorgaans het meest over de familie te vertellen, waar de familie vandaan komt, de oorspronkelijke spelling van de familie en over kinderen die vroeg zijn overleden. Leg deze informatie vast voordat zij doodgaan of hun herinneringen vervagen. De kans is anders groot dat niemand anders dit doet en familie-informatie voor altijd verloren gaat.

Verhalen vertellen is een goede manier om een boodschap over te brengen en het interviewen van familieleden haalt bruikbare informatie naar voren. Om u te helpen met het verrijken van uw familiegeschiedenis zijn hieronder enkele tips voor het interviewen van familieleden.

Bruikbare tips voor het interviewen van familieleden:
1) Voorbereiding – maak duidelijke doelstellingen. Wat voor informatie zoek u? Van welk persoon of gezin, van welke tak, van welke zijde? Neem een camera mee naar uw afspraak. U kunt foto’s maken en de familieleden en (oude) documenten vastleggen. Deze dienen allen later als mooie herinneringen.

2) Maak een lijst met vragen of onderwerpen die u wilt bespreken – de vragen zullen afhangen hoe goed u de persoon en diens tak kent. Orden de vragen zodanig dat de ondervraagde eerst begint te vertellen over zijn directe familieleden en vervolgens steeds naar verdere verwanten uitweidt. Begin bijvoorbeeld te vragen naar de persoon, de kinderen, de partner, de broers en zusters, en ouders. Ga daarna door op grootouders en overgrootouders, etc. Vergeet niet te informeren naar ooms en tantes, nichten en neven.

3) Bedenk hoe u het interview gaat vastleggen – breng pen en papier of een laptop om notities te maken. Vraag van te voren of de ondervraagde het bezwaarlijk vind om een audio-opname of video-opname te maken. Haal niet zonder te overleggen een smartphone te voorschijn om al flitsend een serie foto’s te schieten.

4) Bel van te voren – reserveer voldoende tijd voor het interview. Het duurt altijd langer dan je denkt. Maak een afspraak op een plaats en tijd, die de familielid uitkomt. Bij ouderen familieleden is hun eigen omgeving het prettigst. Als u hen voor het eerst ontmoet, vraag dan een gemeenschappelijke bekende (direct familielid van de ondervraagde) ook aanwezig te zijn tijdens het gesprek. Dit maakt het interview voor beiden zo aangenaam mogelijk. Vergeet niet te vragen of de persoon oude foto’s, documenten of certificaten heeft en klaar wilt zetten voor het interview.

5) Begin met een familiefoto – als er foto’s gevonden zijn, begin het gesprek dan met deze foto’s. Indien u zelf een foto meeneemt, zorg er dan voor het er personen opstaan die de ondervraagde kent en zeer waarschijnlijk over wilt praten. Groepfoto’s of trouwfoto’s werken meestal wel goed.

6) Gebruik open vragen – probeer zoveel mogelijk open vragen te stellen als u uitgebreide informatie wenst. Hiermee geef je de ondervraagde de ruimte allerhande informatie te geven over de persoon of personen in kwestie. Bijvoorbeeld: “Wat kunt u zich herinneren over uw grootouders?” of “Hoe was het om op te groeien in..?”. Vraag gerust of zij leuke of interessante familieverhalen te vertellen hebben. Vraag gesloten vragen als u specifieke antwoorden of informatie wenst te hebben, zoals “Waar ligt uw grootmoeder begraven?”.

7) Verrijk samen de stamboom – indien mogelijk, neem de stamboom mee naar het interview en voeg de informatie direct toe. Als het oudere personen betreft neem een geprinte versie mee in leesbaar formaat en maak toevoegingen / correcties, zodat de persoon het kan zien. Op deze manier zien beide de stamboom letterlijk groeien en is het makkelijker om de connecties te zien. Bied hen aan een bijgewerkte versie van de stamboom op te sturen. Met genealogieprogramma’s, zoals onze Family Tree Builder, kunt u eenvoudig overzichtelijke stamboomdiagrammen uitprinten. Bij wat jongere ondervraagden kunt u de stamboom op uw smartphone of tablet bijwerken en foto’s direct toevoegen.

8 ) Leid het interview – neem de leiding tijdens het interview en probeer zoveel mogelijk antwoord te krijgen of uw vragen, maar houd het niet alleen daarbij. Vraag gerust door op antwoorden van vragen die niet gesteld zijn. Bijvoorbeeld: als een persoon begint te vertellen dat diens vader tijdens de oorlog het leger diende en dit niet op uw lijstje stond, vraag eens door op deze informatie. Maar stop als de persoon zich ongemakkelijk (!) voelt en ga verder met de volgende vraag. Als het een brandende vraag voor u is dan kunt dezelfde vraag aan een ander familielid stellen die zich wel prettiger bij voelt. Het belangrijkste is dat het interview voor beide een prettige ervaring is.

9) Laat iets achter – neem een kopie van een foto of de stamboom (tak) mee voor de ondervraagde. Vergeet niet uw contactgegevens achter te laten, zodat zij u kunnen benaderen als hen iets te binnenschiet of meer informatie willen toevoegen over een specifieke vraag of onderwerp. Het kan zijn dat een foto in een doos verstopt zat en deze op een later tijdstip boven water is gebracht en voor u klaar ligt.

10) Verwerking na het interview – eenmaal thuis aangekomen, verwerk dan de verkregen informatie in een map(pen) met alle notities en foto’s. Geef de map een relevante naam met de naam van de ondervraagde, de plaats en het tijdstip. Als u op de computer een map aanmaakt, maak dan submappen aan met ‘Notities’, ‘Foto’s’, ‘Documenten / Scans’, ‘Video’, en ‘Geluidsopnames’. U kunt de mappen nog verder specificeren met bijvoorbeeld: submappen, geboorteakten, overlijdensakten, trouwakten, bidprentjes, overlijdensberichten, krantenberichten, etc.

Als u video- of geluidsopnames heeft gemaakt, zorg dan voor een transcriptie, zodat u door de tekst heen kunt zoeken. Dit kan bijvoorbeeld in ‘Kladblok’, Notepad of Word.

Zorg ervoor dat u bij alle informatie de bron vermeldt, zodat u de informatie later kunt herleiden. Handgeschreven notities kunt u het beste overtypen en digitaal opslaan. Vaak schieten er bij de verwerking van de informatie nog vervolgvragen te binnen. Maak een overzicht met vervolgvragen voor een volgend contact. Wellicht kunt u binnen een niet al te lange periode nog even na bellen of een bedankbericht toesturen om het contact warm te houden.

Laatste tip: ik mail vaak alle informatie nog voor de zekerheid naar mijzelf toe, zodat de informatie voor altijd virtueel opgeslagen is in mijn emailbox.

Wij wensen u veel succes met uw familie-interviews en hopen dat u vele nieuwe ontdekkingen mag doen over uw familiegeschiedenis en voorouders.

Als u nog aanvullende tips heeft voor het interviewen van familieleden OF een mooie ontdekking hebt gedaan bij een dergelijk interview, laat het ons gerust weten door een reactie achter te laten hieronder, of op onze Facebookpagina, Twitter account of Google+ pagina.