Poppenkastherinneringen: Jan Klaassen en Katrijn

Poppenkastvoorstellingen wie kent ze niet. Een eeuwenoude en universele manier om jong en oud te vermaken en te informeren, want naast vermaak, is er vrijwel altijd ook een belangrijk moraal in het verhaal te herkennen.

In Nederland is Jan Klaassen de bekendste poppenkastfiguur aller tijden. Er zijn diverse theorieën over de oorsprong van Jan Klaassen en zijn vrouw Katrijn. Eén daarvan is dat de figuur afstamt van Pulcinella, een mysterieus Italiaans theaterfiguur vol van fantasie die dezelfde uiterlijke kenmerken heeft als heer Klaassen, namelijk de neus, de kin en de muts met het belletje.

Volgens een andere theorie was Jan Claesen oorspronkelijk een trompettist in het leger van Frederik Hendrik van Oranje; later gaf hij samen met zijn vrouw Katrijn poppenkastvoorstellingen. Hij werd geboren rond 1634 en is begraven in Andel.

De laatste theorie is dat de figuren Jan en Katrijn gebaseerd zouden zijn op de levens van de Amsterdammers Jan Klaassen en Katrijn Pieters. Zij leefden in de 17e eeuw in de Jordaan, Jan in de Anjeliersstraat en Katrijn in de Tuinstraat. In 1686 trouwden ze, Jan was 22 jaar en trekwerker van beroep. Ze tekenden de huwelijksakte allebei met een kruisje. Hun huwelijk kende zoveel wantoestanden, dat de kerkenraad van de Amsterdamse Hervormde gemeente op 21 januari 1706 besloot het stel ter verantwoording te roepen, volgens het Stadsarchief van Amsterdam.

Door de vele ruzies woonde het echtpaar reeds uit elkaar. Uit de protocollen van de kerkenraad blijkt dat Jan zich schuldig maakte aan overspel en dat Katrijn niet van de fles af kon blijven. Volgens de overlevering zijn de bekende poppenkastfiguren Jan en Katrijn op deze 2 kibbelende echtelieden gebaseerd.

Heeft u leuke jeugdherinneringen aan poppenkastvoorstellingen overgehouden?