14.01.1948 – Ans van Dijk

Wat gebeurde er 65 jaar geleden op 14 januari op het fort Bijlmer (voormalige gemeente Weesperkarspel, nu Bijlmermeer)?

Tijdens de naweeën van de Tweede Wereldoorlog werden ruim 150.000 personen gearresteerd wegens verraad, collaboratie en oorlogsmisdaden. Hiervan werden uiteindelijk ruim 14.000 terechtgesteld. Er zijn 145 doodstraffen geëist en 42 daadwerkelijk uitgevoerd. Ans van Dijk was de enige Nederlandse vrouw onder de geëxecuteerden. Waarom werd zij terecht gesteld?

Anna (Ans) van Dijk is de dag voor kerst in 1905 in Amsterdam geboren als Joodse dochter van Aaron van Dijk en Kaatje Blik.

Haar moeder overleed toen zij 14 was en haar vader overleed in de psychiatrische inrichting ‘Het Apeldoornsche Bosch toen zij 34 was. In 1927 huwde zij de Sefardische Bram Querido (+1944), maar scheidde 8 jaar later weer van hem. Het huwelijk bleef kinderloos. Ans begon vlak voor de oorlog de hoedenwinkel ‘Maison Evany’ aan de Nieuwendijk 151. Deze moest zij als Joodse snel weer stopzetten van de bezetter.

Toen van Dijk twee Joodse vrouwen aan een schuilplaats had geholpen, maar door hun arrestatie zelf verraden en opgepakt werd op 26-04-1943, werd zij in ruil voor haar vrijlating als lokaas ingezet om andere Joden op te pakken. Van Dijk heeft tezamen met andere Joodse vrouwen hiermee honderden Joden verraden, waaronder haar eigen broer en zijn gezin, die opgepakt en rechtstreeks afgevoerd werden.

Op 20 juni 1945 werd Ans opgepakt in het huis van haar vriendin Mies de Regt en bijna twee jaar later sprak de rechtbank haar veroordeling tot doodstraf uit. Een hoger beroep en verzoek om gratie mochten niet baten. Vandaag precies 65 jaar geleden werd zij voor een vuurpeleton geëxecuteerd te fort Bijlmer.

De makers van de film Zwartboek met Carice van Houten, Sebastian Koch en Thom Hoffman in de hoofdrol, gebruikten onder anderen het verhaal van Ans van Dijk voor hun script.