De geschiedenis van Nederlandse migratie naar de Verenigde Staten – deel 3

Door MyHeritageNL

november 18, 2020

Een aantal Nederlandse landverhuizers hebben een bijzondere plek verworven in de geschiedenisboeken. Onder hen zijn Jannes van de Luyster (1789-1862) en Cornelius van der Meulen (1800-1876). Deze twee mannen stonden aan de basis van de oprichting van Zeeland (Michigan, Verenigde Staten) in 1847. Ze durfden het aan – samen met ongeveer 450 andere Nederlandse migranten – om al het bekende in Zeeland achter te laten en koers te zetten naar Amerika. Deze gemeenschap verlangde ernaar, hun gereformeerde godsdienst zonder belemmeringen te kunnen belijden. Bovendien wankelde de economie en hadden ze een meer stabiele positie voor hun broodwinning nodig. In plaats van individueel deze grote stap te nemen, organiseerde zij zich als kerkgemeente. Het voorgaande jaar had Albertus Van Raalte zich reeds gevestigd in Holland, Michigan en deze mensen volgden zijn voetsporen.

Jannes van de Luyster werd geboren op 12 maart 1789 in Hoofdplaat, Zeeland. Hij was een nazaat van hugenoten, die 200 jaar eerder vanuit België naar Zeeland waren gekomen. In de MyHeritage zoekmachine voor historische gegevens vinden we zijn gegevens. Ook zien we hier zijn huwelijk met Diena van de Luyster (geboren Naeije) op 22 februari 1815 vermeld en de grote kinderschare die voortkwam uit dit huwelijk, als ook de namen van zijn ouders Willem van de Luyster en Jeanetje van der Meulen.

Cornelius van der Meulen werd geboren op 15 december 1800 in Middelharnis, Zeeland. In onze zoekmachine voor historische gegevens vinden we deze foto van hem:

Cornelius van der Meulen (bron: MyHeritage SuperSearch)

Daarnaast leren we uit deze migratieregisters dat hij woonde op de Wijngaardstraat westzijde en van beroep leraar was.

Vanwege de economische en religieuze druk in Nederland verslechterde de algehele situatie, waardoor de drang toenam om het geboorteland te verlaten. Aanvankelijk waren zowel Van der Meulen als Van de Luyster echter tegen emigratie gekant. In de christelijke leer werd emigratie namelijk beschouwd als een opstand tegen de autoriteit die door God zelf was gevestigd. De dominee had tegen een menigte gezegd: “Laten we bidden dat de Heer ervoor zorgt dat zijn kinderen het land van hun geboorte niet verlaten om vanwege wereldse redenen naar vreemde landen te gaan.” Naarmate de tijd verstreek, merkte Van der Meulen op dat meer mensen zich toch gedwongen voelden Nederland te verlaten voor meer religieuze vrijheid; niet zozeer als zucht naar werelds gewin. Hij veranderde daardoor van gedachten. Van de Luyster bleef zich afvragen of Amerika de beste plek voor hen zou zijn. Hij vroeg zich af of hun toekomstige generaties baat zouden hebben bij een landverhuizing naar Amerika. Uiteindelijk hakten ze toch de knoop door.

Van de Luyster en Van der Meulen vormden een vereniging genaamd de Zeeland Association for Emigration to the United States of America (ZAE-USA). Ze begonnen deze vereniging om de aanstaande emigranten bij elkaar te houden. De twee realiseerden zich dat sommige gemeenschappen zich tijdens hun verhuizing zouden verspreiden en daardoor in Amerika afvallig zouden kunnen worden. ZAE-USA had duidelijke voorschriften. In hun reglement werden de redenen voor hun optreden vermeld. “We willen verlost worden van de onderdrukkende banden in ons kerkelijk leven … Jezus zegt: ‘als ze je op de ene plaats vervolgen, vlucht dan naar de andere.”

Jannes van de Luyster was in Nederland een vooraanstaand boer. In 1847 verkocht hij al zijn fysieke eigendommen en kreeg hij ongeveer $ 24.000. Hij stond bekend om zijn goede hart en bereidwilligheid om anderen bij te staan. Hij hielp mede-christenen die minder fortuinlijk waren, die geen financiële en materiële rijkdom hadden maar toch de stap wilden nemen om te migreren, bij hun landverhuizing. In totaal hielp Van de Luyster tien gezinnen. Sommige landverhuizers hadden schulden voor hun vertrek. Ook daarin toonde Jannes van de Luyster zijn hulpvaardigheid: hij bood aan om deze schulden voor hen te vereffenen. Verder maakte hij plannen om land te kopen voor vestiging na hun aankomst in de Verenigde Staten.

De landverhuizers vertrokken op 10 april 1847 vanuit Antwerpen met twee schepen. Bij het ene schip stond Jannes van de Luyster aan de leiding, op het andere schip was dit Jan Steketee. Een derde schip vertrok met 157 passagiers vanuit Rotterdam en werd geleid door Johannes Kaboord. Van der Meulen en zijn gezin waren aan boord van dit schip.

We vonden het volgende krantenartikel waarin Johannes Kaboord wordt vermeld in de Middelburgsche Courant d.d. 1 juli 1841 in onze historische zoekmachine, waarin de notaris Abraham van den Broecke Adriaanszoon aankondigt onder meer weilanden en bouwlanden van Johannes Kaboord te verkopen:

Voor het vertrek uit Nederland hadden de leiders afgesproken dat de eerste die arriveerde de vestigingsplek zou kiezen. Het schip van Van de Luyster kwam als eerste aan in New York, dus hij moest een beslissing nemen. Hun vroegere streekgenoten Van Raalte had zich reeds in Michigan gevestigd terwijl dominee Scholte naar Pella, Iowa was verhuisd. Hij moest een keuze maken wie hij zou volgen. Van de Luyster besloot om Scholte te volgen die naar Pella, Iowa was gegaan. Hij begon treinkaartjes te regelen voor zijn groep. Een groter percentage van zijn groep wilde echter Van Raalte volgen. Ze moesten een commissie vormen om een besluit te nemen over de beste vestigingsplaats. De groep, onder leiding van Van de Luyster, besprak dit uitvoerig maar beschikte niet over voldoende informatie. Ze besloten de wens van de meerderheid te volgen. Ze vestigden zich in Michigan, waar hun vroegere leider, Van Raalte, zich had gevestigd. Michigan leek ook dichter bij waar ze waren aangekomen; het was 500 mijl dichterbij vergeleken met Pella, Iowa.

Deze gemeenschap heette de Zeelanders. Ze kwamen op 27 juni 1847 aan en vestigden tijdelijke nederzettingen. Dominee Raalte, die zich eerder in het land had gevestigd, adviseerde Luyster bij de keuze voor een vestigingsplaats. Ze kozen de beste plek ten oosten van Holland uit. Van de Luyster kocht in totaal 1680 hectare grond. De kosten van een acre waren $ 1,25. Ze begonnen een woongemeenschap op dit perceel te bouwen.

Na deze eerste nederzetting trokken duizenden Nederlandse migranten naar Michigan. De meesten waren boeren. Het gebied had een uniek klimaat en rijke vruchtbare bodems; vandaar dat velen een rijke uitlaatklep voor hun agrarische vaardigheden vonden. Tegenwoordig dragen veel van de familieboerderijen in het gebied nog steeds Nederlandse achternamen. In de jaren 1860 kwamen meer immigranten naar Michigan voor economisch gewin in plaats van religieuze motieven. Ze werden gelokt door uitgestrekte landbouwgrond en beter betaalde arbeid. Later steunden families en kerken uit dit gebied vluchtelingen die op de vlucht waren voor de Tweede Wereldoorlog. De Grand Rapids werden het centrum van het Nederlandse religieuze en culturele leven in Amerika. Naarmate de stad groeide, nam de Nederlandse invloed af, maar meer dan een derde van de inwoners heeft Nederlandse voorouders.

Tegenwoordige is Jannes Van de Luyster nog steeds een bekend historisch figuur in Zeeland, Michigan. In MyHeritage SuperSearch vinden we een krant uit Michigan genaamd ‘De Ossowo Argus‘ d.d. 13 juli 1951. Hierin worden een nieuw monument en een fontein op de Central Avenue in Zeeland vermeld, ter ere van Jannes van de Luyster en een groep Hollanders die de stad in 1847 hebben gesticht.

In Wikitree vinden we deze gedenksteen van hem. Daarin wordt hij geëerd als stichter van het dorp Zeeland en 44 jaar lang ouderling zijn van de Hollandse Gereformeerde Kerk.

Cornelius van der Meulen overleed op 23 augustus 1876. We vinden zijn grafsteen in SuperSearch, waarin ook hij wordt geëerd als mede-stichter van Zeeland en als eerste pastoor van de Gereformeerde Kerk.

Diena, de echtgenote van Jannes van de Luyster, leefde nog 12 jaar na het overlijden van haar man. Van Jannes bestaan er geen foto’s, aangezien hij veronderstelde dat van fotografie een kwade werking uitging, zo leiden we af uit deze gegevens op Geni. Diena durfde het na het overlijden van haar man wel aan om op de foto te gaan. Dit nam echter zoveel tijd in beslag, dat zij haar breiwerk meenam! Ook leren we hieruit dat zij in 1874 overleed en begraven werd naast haar man, op de Zeeland begraafplaats.