Over de familiegeschiedenis en het leven van Nelson Mandela

Nelson Mandela werd geboren op 18 juli 1918 en stierf – vandaag precies 9 jaar geleden – op 5 december 2013 in de leeftijd van 95 jaar. Zijn stamboom blijft, groeiend van drie vrouwen en zes kinderen tot 17 kleinkinderen, 19 achterkleinkinderen en verder, naar de volgende generatie.

Mandela werd geboren in Mvezo, in de toenmalige Unie van Zuid-Afrika, en groeide op in Qunu, een klein dorp vlak bij Mthatha in de Oost-Kaap. Als voornaam kreeg hij de naam Rolihlahla. Hij was een lid van de Ixhiba-clan, een zijtak van de koninklijke familie Thembu, die toentertijd heerste over de regio Transkei. Zijn vader was stamhoofd Gadla Henry Mphakanyiswa. Zijn moeder Nosekeni Fanny was de derde echtgenote van zijn vader. In totaal had zijn vader vier echtgenotes. 

Mandela’s familie leverde vroeger adviseurs aan het hof van de koning. Zijn vader was een van hen. Nelson Mandela was het eerste lid uit de geschiedenis van zijn familie dat naar school ging. Toen de de vader van Nelson stierf, kwam hij onder de voogdij van de regent van de Thembu. Hij kon zich inschrijven aan het College van de Universiteit van Fort Hare, wat de enige plaats was waar de zwarte bevolking van Zuid-Afrika hoger onderwijs mochten volgen. Vanaf 1943 volgde Mandela de opleiding rechten aan de Universiteit van de Witwatersrand te Johannesburg. 

Nelson niet zijn echte naam, maar bedacht door een lerares

Het was een gebruik onder Britse kolonisten om Afrikaanse kinderen een Engelse naam geven, omdat de Engelsen de Afrikaanse namen slecht konden uitspreken.  Rolihlahla kreeg de naam Nelson, waaronder veel mensen hem kennen op zijn eerste schooldag van zijn lerares, mevrouw Mdingane. Het is onduidelijk waarom Mdingane Nelson koos als naam.

Afbeelding van Nelson Mandela (bron: Unsplash, door John-Paul Henry)

Voorouderlijke clan zorgde voor bijnaam

Madiba was een andere bijnaam van Nelson. Het was de naam van de clan waartoe Mandela behoorde. Een clannaam is belangrijker dan de eigen achternaam, omdat hij verwijst naar de voorouder. Madiba was de naam van een Thembu-chef die heerste in Transkei (voormalig thuisland in het zuidoosten van Zuid-Afrika) in de achttiende eeuw. Het wordt als beleefd beschouwd om deze naam te dragen.

Jeugd van Nelson Mandela

Wanneer zijn vader overlijdt in 1930 adopteert regent Jongintaba Dalindyebo de jonge Mandela. Zij verhuizen met zijn biologische kinderen, naar het wat meer ontwikkelde gebied Mqhekezweni. Nelson leert van hem hoe hij moet leiden, door hem bijvoorbeeld mee te nemen naar vergaderingen van de Thembu-raad. Op een kleine school naast het paleis leert Nelson Engels, Xhosa, geschiedenis en aardrijkskunde. Als 12-jarige leert hij van de ouderen in het dorp over de ongelijkheid in Zuid-Afrika, waar een minderheid van blanken politieke heerschappij claimen en zij de meerderheid aan zwarten hun rechten ontzeggen.

Volwassen jaren

Toen Mandela 23 jaar was, vond Dalindyebo het tijd dat hij ging trouwen en zocht hij een bruid voor hem uit. Mandela had geen zin in een gepland huwelijk en vertrok naar Johannesburg, waar hij zijn letterenstudie voltooide. Vervolgens stortte hij zich op een rechtenstudie, terwijl hij met diverse baantjes zijn geld verdiende.

Na te hebben gewerkt in de mijnen en op een makelaarskantoor, werd Mandela leerling van een advocatenkantoor. Hier kwam hij dagelijks in aanraking met de achterstelling van de zwarten en werd hij zich ervan bewust dat hij als advocaat weinig verandering in de huidige situatie zou kunnen brengen.

Meer en meer ging hij zich interesseren voor de politiek en in 1942 werd hij lid van het Afrikaans Nationaal Congres, het ANC, dat destijds een zieltogend bestaan leidde. Twee jaar later zou Nelson Mandela samen met een aantal gelijkgestemden de jongerenafdeling van het ANC oprichten en de beweging nieuw leven inblazen.

Apartheid en gevangenschap

In 1948 werd de apartheid officieel bij de wet geregeld. Het leven voor de zwarte bevolking werd nog slechter dan het al was. Er werden steeds meer mensen in de gevangenis gezet en doodgeschoten. Toch was er een man die het vol kon houden in de gevangenis en doorzetten: Nelson Mandela.

Nelson Mandela werd gevangen genomen, omdat hij leider was van het ANC (African National Congres). Hun streven was dat de gehele bevolking van Zuid-Afrika, ongeacht huidskleur, een goed leven kon leiden. Het ANC werd aangemerkt als een terreurorganisatie, ze waren illegaal. Al snel werd Nelson de leider van het ANC, want ook hij wilde strijd voeren tegen de apartheid. Lange tijd werd Mandela gezocht door de politie. Daarnaast gebruikten zij ook geweld. Uiteindelijk werd hij gevonden en gevangen genomen.

De eerste gevangenis waarin hij werd opgesloten was in Pretoria met een veroordeling tot vijf jaar. Na een half jaar werd Nelson naar Kaapstad gebracht, vanwaar hij per boot naar de streng beveiligde gevangenis werd gebracht op het Robbeneiland. In 1964 dachten de regering en de rechter dat hij deel had genomen aan sabotageacties en dat hij geweld tegen andere mensen gebruikte. Mandela werd opnieuw veroordeeld, dit keer tot levenslang.

Toen Nelson in de gevangenis zat, mocht hij niets lezen. Hij mocht ook niet met de andere gevangenen praten, om te voorkomen dat ze weer actie gingen voeren. Nelson mocht maar heel weinig bezoek ontvangen. Dat was ook een van de redenen dat hij zijn vrouw Winnie Mandela haast nooit zag. Ook had Winnie Mandela ‘huisarrest’, omdat zij, net zoals Nelson, vocht tegen de apartheid.

Vrijlating en het einde van de apartheid

Heel wat jaren daarna werd Mandela een paar keer aangeboden om vrijgelaten te worden. Maar keer op keer weigerde hij en zei: “Ik verlaat deze gevangenis alleen, als ik echt vrij ben om te staan en te gaan waar ik wil, als ik echt kan doen wat ik wil. Ik zal deze gevangenis nooit verlaten om naar een ander land te gaan zoals jullie van me willen.” Maar in de loop der jaren waren veranderingen merkbaar in het land – met name toen er een nieuwe president aan het roer kwam, Frederik de Klerk. Op 11 februari 1990 verklaarde hij zelfs Mandela vrij om te gaan en staan waar hij maar wilde en kwam Winnie Mandela haar man ophalen uit de gevangenis. In 1990 begon de tijd van de opbouw tot democratisch land en werden er steeds meer apartheidsregels afgeschaft.

Mandela brengt zijn stem uit tijdens de parlementsverkiezingen van 1994. Bron: Wikipedia, publiek domein, CC BY-SA 3.0

President

Op 27 april 1994 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden. Mandela had zichzelf verkiesbaar gesteld. er werd massaal op hem gestemd, hij werd dan ook als president gekozen. Op 10 mei 1994 begon hij als president van Zuid-Afrika. Hij bleef dit tot 1999, daarna werd hij opgevolgd door Thabo Mbeki.

Nobelprijs

Nelson Mandela kreeg de Nobelprijs voor de Vrede in 1993, samen met Frederik Willem de Klerk. Ze kregen die voor hun inspanningen om de apartheid af te schaffen en gelijkwaardigheid in Zuid-Afrika te bevorderen.

De afbeelding bovenaan toont de krant Lodi News Sentinel van de datum 12 februari 1990, met daarin het wereldnieuws over de vrijlating van Nelson Mandela. Wilt u zich ook verdiepen in de wereldgebeurtenissen uit uw familiegeschiedenis? Neem dan nu een kijkje in de online MyHeritage krantenarchieven met historische dagbladen uit de hele wereld en leer meer over de wereldgebeurtenissen uit de tijd van uw voorouders.