Oranje-Nassau in de schijnwerpers op Koningsdag
Elk jaar op Koningsdag zingen we het eerste couplet van ons welbekende Nederlandse volkslied uit volle borst mee:
Wilhelmus van Nassouwe
ben ik, van Duitsen bloed,
den vaderland getrouwe
blijf ik tot in den dood.
Een Prinse van Oranje
ben ik, vrij, onverveerd,
den Koning van Hispanje
heb ik altijd geëerd.
De naam van onze Nederlandse koninklijke familie, Van Oranje-Nassau, staat op Koningsdag in de schijnwerpers. Maar waar komt deze naam eigenlijk vandaan? En wat is de betekenis van de oranje wimpels en ‘Oranje boven’? Speciaal voor Koningsdag zocht MyHeritage het voor u uit.
De geschiedenis van Oranje-Nassau
René van Charon, zoon van Hendrik III en Claudia van Charon, erfde het soevereine hertogdom Orange van zijn oom Filibert van Charon. Toen René in 1544 kinderloos stierf, liet hij zijn bezittingen waaronder zijn landgoed na aan zijn Duitse neef Willem van Nassau (1533-1584).
Prins Willem is de stamvader van de familie Oranje-Nassau. Orange ligt in het zuiden van Frankrijk en is sinds 1163 het vorstendom van de familie Charon. Nassau is een oud voormalig Duits graafschap. Later wordt het een vorstendom en vervolgens een hertogdom.
De naam van Oranje-Nassau gaat nu al generaties mee in de Nederlandse koninklijke familie, tot aan onze huidige koning Willem-Alexander van Oranje-Nassau en zijn dochters. Wie kwamen er voor hem met deze naam? Hier volgen drie portretten van verschillende Willems in het hertogdom van Oranje-Nassau.
Willem I der Nederlanden
Willem Frederik Prins van Oranje-Nassau was de eerste koning der Nederlanden uit het huis Oranje-Nassau. Willem Frederik werd geboren als derde zoon van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau en prinses Wilhelmina van Pruisen, een nicht van koning Frederik II van Pruisen. Na de dood van stadhouder Willem V stond hij tot 1815 bekend als Willem VI.
Willem Frederik was in 1789-1790 ingeschreven aan de Universiteit Leiden en bewoonde in die tijd het Huis van Leyden aan het Rapenburg. De hoogleraar Adriaan Kluit onderwees hem in vaderlandse geschiedenis en historisch staatsrecht.
Hij trouwde in 1791 zijn volle nicht Wilhelmina van Pruisen, een zuster van Frederik Willem III, koning van Pruisen. Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren, waaronder de toekomstige koning Willem II der Nederlanden.
Naast koning der Nederlanden droeg Willem I de titels prins van Oranje-Nassau, vorst van Fulda (1803–1806), graaf van Corvey, Weingarten en Dortmund (1802–1806) en later als Willem I soeverein vorst van het Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden (1813–1815), hertog van Luxemburg (1815), groothertog van Luxemburg (1815–1840) en hertog van Limburg (1839–1840). Na zijn abdicatie droeg hij de titel ‘koning Willem Frederik graaf van Nassau’.
Willem II der Nederlanden
Willem Frederik George Lodewijk (roepnaam Guillot), prins van Oranje-Nassau, was van 7 oktober 1840 tot aan zijn dood in 1849 koning der Nederlanden, groothertog van Luxemburg en hertog van Limburg. Hij werd geboren op 6 december 1792 in Den Haag. Zijn ouders waren de latere koning Willem I der Nederlanden en Wilhelmina van Pruisen.
Van december 1813 tot en met juni 1814 was Willem verloofd met de Britse prinses Charlotte, dochter van de latere koning George IV. Zij verbrak de verloving en huwde uiteindelijk met Leopold van Saksen-Coburg, de latere koning Leopold I van België. Willem trad op 21 februari 1816 in het huwelijk met Anna Paulowna, een dochter van tsaar Paul I van Rusland. Uit het huwelijk werden vijf kinderen geboren, waaronder Willem III. Willem II regeerde korte tijd als constitutioneel vorst. Na het overlijden van zijn zoon Alexander ging zijn gezondheid achteruit. Ook de problemen met zijn oudste zoon, de latere koning Willem III, waren niet bevorderlijk voor zijn welzijn.
Willem II overleed op 17 maart 1849 in Tilburg nadat zijn gezondheidsproblemen erger waren geworden. Willem II was niet meer in staat om aan de verplichtingen van zijn werk te voldoen. Twee dagen lang was de koning ernstig kortademig. Hij stierf in het bijzijn van zijn zoon Hendrik en een arts die hij in de armen vloog toen hij een ernstige aanval van kortademigheid kreeg. Zijn vrouw werd niet meer binnen gelaten en moest aanhoren hoe haar man stierf.
Willem III der Nederlanden
Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk is geboren op 19 februari 1817 in Brussel als Prins van Oranje-Nassau. Daar was hij koning der Nederlanden en groothertog van Luxemburg van 17 maart 1849 tot zijn dood in 1890. Hij was ook hertog van Limburg van 1849 tot de opheffing van het hertogdom in 1866.
Doopplechtigheid van prins Willem (later Koning Willem III) te Brussel in 1817. Schilderij van Van Bree. Bron: Nationaal Archief, publiek domein.
Willem was de oudste zoon uit het huwelijk van koning Willem II der Nederlanden en koningin Anna Paulowna. Na de troonsafstand van zijn grootvader koning Willem I in 1840 werd hij de prins van Oranje. Na de dood van zijn vader volgde hij hem op als koning der Nederlanden.
Willem trouwde in 1839 met zijn volle nicht prinses Sophie van Wurtemberg. Zij kregen drie zonen, die allemaal eerder stierven dan hun vader: Willem, Maurits en Alexander. Na de dood van zijn vrouw hertrouwde hij in 1879 met de Duitse prinses Emma Zu Waldeck und Pyrmont. Zij kregen samen één dochter, Wilhelmina, die hem opvolgde.
De 61-jarige Willem trouwde op 7 januari 1879 te Arolsen met de toen 21-jarige Emma.
De festiviteiten ter gelegenheid van het huwelijk werden in Nederland al snel afgebroken wegens het overlijden van ’s konings broer prins Hendrik op 13 januari.
De gezondheid van Willem ging in oktober 1888 sterk achteruit. In februari 1889 was hij niet meer in staat om staatsstukken met een paraaf te ondertekenen. Op 3 april werd Willem ‘buiten staat’ verklaard en nam de Raad van State zijn taken over. Willem herstelde en op 3 mei werd het regentschap teruggedraaid. Op 29 oktober werd Willem opnieuw ‘buiten staat’ verklaard en nam de Raad van State voor de tweede keer zijn taken waar. Op 20 november nam zijn echtgenote Emma het gezag over. Dit regentschap duurde slechts enkele dagen, want op 23 november 1890 overleed de vorst, op 73-jarige leeftijd. Het koningschap ging toen over op de tienjarige prinses Wilhelmina, waarvoor Emma op 8 december 1890 opnieuw tot regentes werd beëdigd, tot aan dat Wilhelmina meerderjarig was en als koningin de troon kon overnemen.
Oranje boven
‘Oranje-Nassau’ wordt vaak in één adem genoemd met ‘Oranje boven’. Het verwijst naar de Nederlandse driekleur, de oranje-wit-blauwe vlag, die is ontstaan omstreeks 1630, tijdens de Tachtigjarige Oorlog met Spanje. Voor 1630 hadden de Nederlandse rebellen, de watergeuzen, een vlag met horizontale oranje-wit-blauwe banen (de Prinsenvlag). De strijdkreet “Oranje boven” van de watergeuzen verwijst zowel naar de vlag als naar hun leider, prins Willem van Oranje. Behalve oranje kreeg de vlag de koninklijke kleur blauw van het geslacht Nassau. Oranje boven werd een symbool van vrijheid en bleef dat ook toen de kleur oranje van de vlag later in rood veranderde. Vandaar dat de Nederlandse bevolking op feestdagen de oranje wimpel boven de nationale vlag mag doen.
Hangt u de vlag ook uit? Vergeet niet daarnaast ook niet uw eigen stamboom uit te werken en start uw stamboom op MyHeritage. Wie weet ontdekt u met behulp van onze miljarden historische records wel een verre verwant te zijn van het geslacht Oranje-Nassau!
Foto bovenaan: Kinderaubade op Koninginnedag op Paleis Het Loo, 31 augustus 1937. Koningin Wilhelmina met prins Bernhard. Bron: Nationaal Archief, publiek domein, fotocollectie Elsevier. De foto is ingekleurd met MyHeritage In Color.
