Vergeten Nederlanders in Brazilië

‘De Braziliaanse Koortsen’, zo noemden de Zeeuwen destijds de mogelijkheid om een toekomst in Brazilië op te bouwen. Arme landarbeiders te Zeeuws-Vlaanderen, Schouwen-Duiveland en Zuid-Beveland droomden van eigen grondbezit in het onbekende en verre Brazilië.

Veelal ongeletterde landarbeiders werden in cafés geronseld en gingen met vrouw en kinderen via de haven van Antwerpen naar Brazilië. Daar wachtte een bikkelhard bestaan: grondbezit bleek een leugen en de beloofde comfortabele woning was niet meer dan een paar boomstammen met een dak van palmbladeren. Geld om terug te keren naar Zeeland hadden deze mensen uiteraard niet. Dat verklaart waarom er nu in Brazilië families zijn met namen als Boone, Laurett, Heule, Van Schaffel, Smoor, Louwers en Den Hollander. Vandaag de dag spreekt nog slechts een handjevol nazaten van deze pioniers Zeeuws.

Het thuisfront vergat de landverhuizers al snel en in Brazilië kregen de Zeeuwse families naast armoede ook te maken met discriminatie.

Tussen 1858 en 1862 vertrokken ongeveer 700 Zeeuwen naar Brazilië voor een beter bestaan. Velen verbleven in district ‘Holandinha’ (klein Holland). Vandaag de dag zijn er nog nazaten woonachtig in de regio van Espirito Santo.

Journalist en historicus Arjan van Westen en zijn vrouw Monique Schoutsen zijn voornemens een documentaire (Braziliaanse koorts) te maken over deze migratietocht en willen meer bekendheid creëren voor deze gebeurtenis en het bestaan van deze families. Via hun website www.braziliaansekoorts.nl zamelen zij geld in voor de productie van de documentaire en het bijbehorende boek “Op een dag zullen zij ons vinden”. Donateurs kunnen kiezen uit verschillende pakketten, waarbij men naar gelang in het boek vermeld wordt als donateur en deze toegestuurd krijgt of bij de premiere van de documentaire aanwezig kan zijn.

De documentairemakers borduren voort op het genealogisch onderzoek van Ton Roos en Margje Eshuis, die ‘Os Capixabas Holandeses. Uma história holandesa no Brasil‘ publiceerden.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw is de groep Zeeuwen herontdekt door een Vlaamse missionaris en zijn in de jaren erna diverse reizen ernaar toe ondernomen. Op de website van het Meertens Instituut kunt u audiofragmenten beluisteren van interviews met enkele nazaten.

Een mooi project dat mij iets geleerd heeft over een onbekend stukje van de Nederlandse geschiedenis en Zeeuwse familiegeschiedenis.

Het doet mij denken aan de Gelderse en Groningse boerenfamilies die niet ver voor bovenstaande families vanuit Nederland naar Suriname trokken om dezelfde redenen. Zij vestigden zich in Saramacca onder erbarmelijke omstandigheden en in tijden van epidemieën. Maar liefst de helft van de migranten overleed binnen 8 jaar na aankomst. Nazaten van deze families als van Brussel, van Dijk, Tammenga, Overeem en Loor leven tot op heden nog in Suriname. Ik zal daar later ook eens aandacht aanbesteden.

Zijn er leden van uw familie ook vertrokken naar Brazilië of andere delen van Zuid-Amerika? Laat een reactie achter!

Bronnen: Braziliaansekoorts.nl, Meertens.knaw.nl, Arquivo Público do Estado do Espírito Santo, Wikipedia, Arjan van Westen en Monique Schoutsen