Privacykwesties voor stamboomonderzoekers

Dit is een gastbijdrage van Dick Eastman, een zeer bekende naam in de genealogiewereld. Hij was een van de eerste bloggers over genealogie en maakt gebruik van technologie om de ervaring bij stamboomonderzoek te verbeteren.

Dick Eastman

Genealogen hebben vaak te maken met tegenstrijdige belangen. We willen de gegevens over onze eigen familie online publiceren in de hoop dat anderen ze zullen zien en verbanden met hun eigen familie zullen herkennen. Die andere genealogen kunnen dan contact met ons opnemen, zodat we kunnen samenwerken aan het uitbreiden van de stambomen van ons allebei.

Het probleem is dat we tegenwoordig overspoeld worden door alarmerende artikelen over identiteitsdiefstal, fraude en andere illegale praktijken. Sommige nieuwsberichten belichten reële bedreigingen, terwijl andere publicaties niet veel meer zijn dan bangmakerij en kleine problemen opblazen tot enorme gevaren die voor ons allen op de loer liggen. Artikelen waarin paniek wordt gezaaid, maken diegenen die geen onderscheid kunnen maken tussen kleine en grote gevaren onnodig bang.

De angst voor identiteitsdiefstal door middel van openbare genealogische informatie is vaak ongegrond. Identiteitsdieven zoeken naar de persoonlijke gegevens van levende personen en zelden of nooit naar de informatie over voorouders die online is gepubliceerd. De gebruikelijkste manier waarmee dieven aan uw persoonlijke gegevens komen, is door uw portemonnee te stelen, niet door ze van een website te halen. (Lees daarover het Engelstalige artikel: The Most Common Causes of Identity Theft and How to Protect Yourself.)

Een andere factor die mensen huiverig maakt om genealogische gegevens online te publiceren, is gebrek aan kennis over de verschillende rechtsstelsels die daarbij betrokken zijn. Zo denken veel mensen dat er strenge privacywetten bestaan voor de toegang tot genealogische informatie. In Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland zijn dergelijke wetten echter zo goed als onbekend. Er bestaan uiteraard diverse richtlijnen en plaatselijke wetten voor specifieke gegevens maar die moeten niet worden verward met de verstrekkende wetgeving van nationale regeringen. Europese landen hebben over het algemeen strengere wetten, maar als een bepaald land van mening is dat iets privé is, dan betekent dat niet dat het overal ter wereld privé moet blijven. Met andere woorden: er bestaan geen wetten die iemands privacy wereldwijd beschermen.

Om te beginnen, hebben overledenen geen recht op privacy. Bijna alle privacywetgeving is beperkt tot levende personen. Voor de gegevens van overleden personen gelden over het algemeen geen wettelijke beperkingen. Erfgenamen hebben bovendien niet het recht om met terugwerkende kracht privacy voor hun voorouders te claimen.

Er bestaat in de VS en Canada geen enkele beperking voor het online publiceren van geboortedatums en -plaatsen en van huwelijksgegevens en dergelijke. Dergelijke feiten worden geacht tot het publieke domein te behoren, niet tot de persoonlijke sfeer. De publicatie van dergelijke informatie vormt geen inbreuk op de privacy in Noord-Amerika en de meeste andere Engelstalige landen. Europese landen kennen daarentegen wel een aantal beperkingen op privacygebied.

Een ander interessant punt is het publiceren van gegevens die zijn overgenomen van overlijdensakten. De akte dient alleen als wettig bewijs van het overlijden van iemand en biedt de ondersteunende feiten voor het overlijden. Dergelijke feiten omvatten meestal de datum, tijd en plaats van overlijden en soms ook een doodsoorzaak. Dit zijn de juridische feiten, die officieel correct zijn.

Overlijdensakten kunnen ook andere informatie bevatten, zoals de namen van echtgenoten, ouders en kinderen. Ook de geboortedatum en -plaats kunnen zijn vermeld. Deze aanvullende gegevens worden echter niet beschouwd als juridisch bewezen, omdat ze afkomstig zijn uit secondaire bronnen en nooit op juistheid zijn gecontroleerd.

Er kan privacy worden verwacht indien er beledigende of aanstootgevende feiten aan het licht komen. Maar zelfs de wetten op dat gebied, en de interpretatie ervan, zijn snel aan het veranderen. Tot slechts enkele jaren geleden kon een publicatie waarin op iemands homoseksualiteit werd gezinspeeld aanleiding zijn voor een rechtszaak wegens inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Dat kunnen we ons tegenwoordig nog moeilijk voorstellen. Dankzij Caitlyn (voorheen Bruce) Jenner behoren zelfs geslachtsveranderingen niet meer tot het privédomein. Met de publicatie van dergelijke informatie beledigt u mogelijk sommige van uw familieleden maar u zult er niet juridisch om worden vervolgd. Uiteraard reiken de aanvaarde normen en zeden veel verder dan de minimale juridische vereisten.

Een ander interessant punt is dat de privacywetgeving gewone burgers anders behandelt dan publieke figuren. De gemiddelde burger mag rekenen op enige privacy aangaande zijn of haar partnerkeuze, lidmaatschappen van verenigingen en organisaties of zelfs inkomen. Daarentegen genieten politici, filmsterren, bekende sporters en vergelijkbare openbare figuren niet dezelfde bescherming van hun persoonlijke levenssfeer.

OPMERKING: Privacy wordt niet overal ter wereld verwacht. In Zweden, Noorwegen en Finland worden jaarlijks de inkomstenbelastinggegevens van alle burgers gepubliceerd zonder dat de burgers dat erg lijken te vinden. In die landen kan iedereen online bekijken hoeveel de buren, vrienden, familieleden en collega’s verdienen. De Amerikaanse wet verbiedt daarentegen de vrijgave van fiscale informatie.

Deze verschillen in nationale wetgeving zorgen voor een dilemma voor degenen die van plan zijn om gegevens op het World Wide Web te publiceren. Welke wetten zijn van toepassing op een genealoog in Canada die informatie publiceert op een website die wordt gehost op servers in de VS met server back-ups in Singapore, terwijl die informatie wordt gelezen door een verre neef in Australië? Er bestaan geen snelle en gemakkelijke antwoorden op dergelijke vragen.

Veel van de door genealogen gebruikte webdiensten, waaronder onder meer die van MyHeritage en FamilySearch, hebben richtlijnen die strenger zijn dan de wetten van één afzonderlijk land. Dergelijke diensten staan meestal niet toe dat er namen en andere persoonlijke gegevens van levende personen worden gepubliceerd, hoewel dat volgens de wetgeving van veel landen wel is geoorloofd.

Genealogen hoeven zich kortom niet te veel zorgen te maken over de privacywetgeving en moeten zich misschien vooral laten leiden door gezond verstand en respect voor de normen en waarden in hun familie. Dat Caitlyn Jenner open was over haar geslachtsverandering wil nog niet zeggen dat u net zo open hoeft te zijn over een soortgelijke operatie bij een neef. Een tactvolle genealoog die hoopt in de toekomst meer informatie van familieleden te verkrijgen, zorgt ervoor dat hij niet van hen vervreemd raakt door informatie te delen die ze voor zichzelf willen houden. Juridisch juist of niet, een genealoog moet altijd de rechten en wensen van anderen eerbiedigen.